درس معماری اسلامی؛ منابع کارشناسی ارشد معماری اسلامی 1402

مطابق دفترچه کنکور ارشد 1402 که از سوی سازمان سنجش آموزش کشور منتشر شده است، برای شرکت در آزمون کارشناسی ارشد رشته معماری نیازی به داشتن مدرک کارشناسی با رشته مرتبط نیست. فارغ‌‌التحصیلان کلیه رشته‌های دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور مجاز به ثبت‌نام در کنکور کارشناسی ارشد این رشته هستند.

ضرایب دروس کنکور کارشناسی ارشد معماری اسلامی 1402

نام دروس امتحانی و ضرایب آزمون رشته معماری اسلامی :

• زبان عمومی و تخصصی با ضریب 2

• دروس فنی ساختمان با ضریب 2

• دروس تاریخ و مبانی نظری و درس معماری اسلامی با ضریب  2

• درک عمومی معماری با ضریب 2

• درک عمومی معماری منظر با ضریب  1

• پروژه عملی طراحی (اسکیس) با ضریب 5

نام دروس امتحانی و ضرایب  آزمون رشته معماری گرایش مطالعات معماری ایران :

• زبان عمومی و تخصصی با ضریب 2

• دروس فنی ساختمان با ضریب 1

• دروس تاریخ و مبانی نظری و درس معماری اسلامی با ضریب  4

• درک عمومی معماری با ضریب 3

• تاریخ شهر در ایران با ضریب 2

• پروژه تشریحی مطالعات فرهنگ و معماری ایران با ضریب 5

تعداد سوالات کنکور کارشناسی ارشد رشته معماری اسلامی

تعداد سؤالات دروس امتحانی معماری و رشته معماری اسلامی در کنکور کارشناسی ارشد بر اساس دفترچه سؤالات کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۰ معماری مطابق جدول زیر است:

رسالت اصلي رشته معماري، طراحي ساختمان‌هاي مفيد، زيبا و اصيل، ساماندهي محيط مصنوع و شكل‌دهي فضاي زندگي انسان، در توازن با طبيعت و متناسب با ارزش‌ها و شرايط فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي جامعه است. معماري ضمن اين كه يك رشته فني و مهندسـي اسـت،‌ در عيـن حال تخصصي مرتبط با شرايط يك جامعه است به همین جهت آموزش رشته معماری، به عنوان یک تخصص چند جانبه، شامل مباحث جامعه‌شناسی، روانشناسی، فرهنگی و تاریخی است.

دانشجويان اين گرايش فرا مي‌گيرند پس از تحلیل مسائل مطرح در زمینه‌ی معماری، به جمع آوری اطلاعات و پالایش آن‌ها بپردازند و از آن‌ها در حل مسائل مربوطه استفاده کنند. از این ره سبب افزایش غنای فضای زندگی و بهبود روز افزون کیفیت زندگی شوند. در مقاطع مختلف آموزشی، مقطع کارشناسی مقطعی آموزشی ،کارشناسی ارشد مقطعی آموزشی- پژوهشی و دکترا مقطعی پژوهشی هستند لذا در دوره ای که پیش‌رو دارید بار اصلی بر روی پروژه‌ها و پژوهش‌ها است.

اهمیت این موضوع تا بدان آنجا پیش می رود که در بسیاری از دانشگاه‌ها شرط گرفتن مجوز دفاع از پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد داشتن حداقل یک مقاله علمی پژوهشی پیرامون موضوع پایان‌نامه است. داشتن مقالات علمی پژوهشی و خصوصاً  ISI  از جمله مؤلفه‌های مؤثر برای دانشجویانی است که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند.

در میان داوطلبان دوره‌‌ کارشناسی ارشد معماری، کسانی وجود دارند که دوره‌ کارشناسی را در رشته ای غیر از معماری گذرانده اند. این دسته از داوطلبان، خوب است بدانند که آنچه از معماری در ذهن آن‌ها شکل گرفته است عمدتاً در دوره‌ کارشناسی این رشته ارائه می شود. اگرچه دروسی به عنوان واحدهای جبرانی در دوره ارشد به آنها ارائه می‌شود اما اکتفا به آنچه در دانشگاه ارائه می‌شود نتیجه‌ پرباری نخواهد داشت.

آشنایی با درس معماری اسلامی ایران و رشته معماری اسلامی

معماری اسلامی واژه ای پر تکرار در پژوهش های پیرامون هنر و تمدن اسلامی است و طیف گسترده ای از آثار ساخته شده در قلمرو جهان اسلام را با این کلمه نام گذاری کرده اند و پژوهشگران مختلفی نیز از گذشته تا به امروز سعی در تعریف و ذکر ویژگی های آن نموده اند. هر چند در اغلب آن ها نسبتی بین اسلام به عنوان یک دین الهی و معماری برقرار نشده است و صرفاً به ذکر ویژگی های ابنیه ساخته شده در دوران بعد از اسلام پرداخته شده است.

واژه معماری اسلامی برای اولین بار توسط محققین اروپایی مطرح شد و برای معرفی طیف گستردهای از آثار، که در قلمرو جهان اسلام از حدود قرن اول ه. ق تا به قبــل از دنیای معاصر در حوزه جغرافیای تاریخی اسلام پا به عرصه ظهور گذاشته اند به کار گرفته شده است.

از قرن بیستم میلادی نیز کاربرد این واژه رایج شد و صاحب نظران مختلف، تعاریف و ویژگی های متفاوتی را برای آن برشــمردند در اکثر ایــن تعاریف پیوند میان اســلام به عنوان یک دین و معماری از جنبه تاریخی و جغرافیایی است و سعی شده است با طرح ویژگی های ظاهری بناهای ساخته شده بعد از اسلام در خاورمیانه و سایر مناطق تحت نفوذ اسلام به طرح ویژگی های معماری اسلامی در دوران مختلف پرداخته شود.

تمامی سرزمین هایی که در سده اول هجری تحت استیلای مسلمانان درامد و برای مدتی هسته مرکزی جهان اسلام را تشکیل داد به نوعی تحت تاثیر هنر کهن یونانی و رومی بود. هنر اسلامی از یک سو همانند تمدن اسلامی و بیزانس و هنرهای مسیحیت غربی سهم زیادی از جهان یونانی- رومی را به ارث برد. از سوی دیگر واژگان نسبتاً پرمایه زبان خاص هلنی با همه امکانات رسمی آن که کمابیش به گونه واحد و متنوع توسعه یافته بود و با شدت و ضعف خاصی از شمال غرب هند تا اسپانیا کشیده شده بود در دسترس فرهنگ جدید اسلامی قرار گرفت.

امپراتوری ایران و بیزانس در پاره نخست سده اول قمری با نابسامانی های داخلی متقابل دچار ضعف شده بودند. نویسندگان صدر اسلام از تمایزات فرهنگی بین امپراتوری ساسانی و بیزانس و بین کسری و قیصر کاملاً آگاه بودند. مسلمانان دو ایالت ثروتمند امپراتوری بیزانس یعنی مصر و شامات (از جمله فلسطین) را از آن خود کردند. شامات (سوریه) به علو مقام معماری سنگی خود شهره بود.

این سرزمین مرکز بنیادهای عظیم امپراتوری همانند عبادتگاه های ارض اقدس بود. تاثیر امپراتوری قسطنطنیه در آن اندک بود و اگر هم بود در مرحله دوم اهمیت قرار داشت. سنت های پیش از اسلام در شمال آفریقا و اسپانیا چندان عمقی نداشت چون تاریخ سیاسی آن نواحی بسیار متغیر و ناگوار بود. مسلمانان در سمت دیگر، در آن سوی فرات بر امپراتوری ساسانی کاملا استیلا یافتند و هنرمندان و سنت های دیرینه آنان جذب امپراتوری جدید اسلامی شدند.

یک منطقه دیگر نیز که در حوزه هنر اسلامی در سده اول قمری اهمیت ثانوی داشت و بعدها در سده های پسین اهمیتی در خور یافت ارمنستان بود. این منطقه که بین دو امپراتوری ایران و بیزانس مبادله می شد با اقتباس از هر دو امپراتوری هنر خاص خود را شکل داد. گرجستان هم که یک منطقه کوهستانی بود در سده های بعد تاثیرات مشابهی داشت. اما این فرهنگ ها به رغم اهمیت خاص و خصوصیات هنری شان تا حد زیادی به دو مرکز امپراتوری ایران و بیزانس متکی بودند.

در این جا از دو منطقه پیراموننی هم باید سخن گفت که تاثیر آن ها دست کم در ابتدا بسیار پراکنده بود. یکی هند است که مسلمانان در سده دوم ه/ هشتم م. بدان دست یافتند و بعدها یکی از بزرگترین و مناسب ترین اهداف تجاری و بازرگانی مسلمانان شد. دومی آسیای مرکزی است که فرهنگ چینی، هندی، ساسانی و حتی عناصر غربی را با خصوصیات بومی سغدی و خوارزمی در هم آمیخته و هنری پدید آورده که در خدمت بعضی از ادیان و شماری از شاهان محلی و بازرگانان قرار گرفته است.

معرفی رشته معماری اسلامی و منابع کارشناسی ارشد معماری اسلامی

دوره كارشناسي ارشد معماری اسلامی ایران به آموزش طراحی معماری با رویکرد معماری اسلامی می پردازد از این رو در این دوره سرفصل دروس تئوری در راستای افزایش اطلاعات دانشجویان پیرامون مباحث درس معماری اسلامی ایران تنظیم شده است. همچنین طرح های معماری ای که دانشجویان به عنوان واحد عملی در دوره‌ کارشناسی ارشد می گذرانند، به طراحی ابنیه مذهبی اختصاص دارد. برای موفقیت در بخش آزمون تشریحی درس معماری اسلامی ایران توصیه میکنیم جزوه معماری اسلامی دکتر متدین و دکتر حاج قاسمی را حتما مطالعه کنید.

در اين دوره دانش معماران در زمينه معماری اسلامی ایران بسط و تعميق داده مي‌شود تا فارغ‌التحصيلان اين گرايش به عنوان پژوهشگر معماري اسلامي، طراح در پروژه‌هاي فرهنگي، همكاري با مهندسين مشاور معماري، مدرس تاريخ معماري اسلامي و در ساير زمينه‌هاي مختلف معماري اسلامي حضور داشته باشند. لازم به ذکر است که در آزمون تئوری رتبه جداگانه ای برای گرایش مهندسی معماری اسلامی اعلام می شود اما آزمون عملی این گرایش با آزمون عملی گرایش معماری ــ معماری مشترک است.

مبانی درس معماری اسلامی

معماری برخاسته از شرایط مسلط اجتماعی، اقتصادی و مذهبی و متاثر از شرایط اقلیمی است، بنابراین تا تغییر شرایط فوق، هنر و معماری بر روند تبعیت از اصول گذشته خود ادامه می دهد.  تحولات معماری ایران( با توجه به تغییرات شدید حکومتی، یورش های اقوام غیر ایرانی و تبادلات با دیگر کشورهای جهان اسلام ) تنها در مرزهای سیاسی و جغرافیایی کنونی قابل تعریف نخواهد بود. از اهداف اصلی این درس ضمن آشنایی با معماری ایران، بررسی میزان تاثیرو تاثر آن از هنر و معماری سرزمین های اسلامی می باشد. مطالعه جزوه معماری اسلامی حاج قاسمی و جزوه معماری اسلامی دکتر متدین برای فهم بیشتر درس معماری اسلامی ایران توصیه می شود.

اهداف درس معماری اسلامی ایران

• درک و لمس مشخصات و کیفیت فضایی در این معماری
• آشنایی با اصول و مبانی حاکم بر طرح بناها در این معماری
• هویت بخشیدن به طراحی معماری دانشجویان
• آشنایی با برداشت از اماکن تاریخی

سرفصل درس معماری اسلامی ایران

درس معماری اسلامی ایران می‌کوشد تصویری روشن از معماری اسلامی ایرانی ارائه دهد. تصویری که گامی نخست برای مؤانست دانشجویان با این معماری غنی به حساب آید. مباحث زیر موضوعات اصلی درس معماری اسلامی ایران را در بر میگیرند:

• بیان ضرورت ارائه درس معماری اسلامی ایران به صورت مبحثی مستقل در میان دروس تاریخ معماری.
• مفاهیم و تعاریف معماری اسلامی به طور کلی و تعریف حوزه معماری اسلامی ایران به طور خاص.
• نحوه شکل گیری معماری اسلامی ایران و ارتباط آن با معماری قبل از اسلام ایران.
• نیارش سازه های طاقی
• ارائه تصویری کلی از سیر تحول این معماری در طول تاریخ به مدد معرفی دقیق نمونه های مهم و ارزنده،
• تعیین مشخصات آثار و ابنیه دوره های مختلف، تفاوت ها و تشابه های آثار این دوره ها و تعیین نقاط عطف تاریخ این معماری.
• بحث در معرفی انواع بناها و ارایه نمونه هایی از آنها مانند مسجد، مدرسه، مقبره، کاروانسرا، بازار و بناهای وابسته به آن؛ باغ، بناهای خدماتی (حمام و آب انبار و …)، خانه های مسکونی و نیز مجموعه ها.
• مفاهیم پایه معماری اسلامی ایران ، سلسله مراتب ، درون گرایی ، تمرکز و …
• تاثیر معماری ایران در معماری دوران اسلامی
• شناخت عناصر ویژه معماری ایرانی از جمله ایوان ، گنبد خانه ، تالار ستون دار ، …
• مقایسه تطبیقی معماری ابنیه مذهبی و غیر مذهبی در معماری اسلامی ایران
• شناخت ابنیه چهار بخشی
• نقوش و تزینات در معماری دوران اسلامی
• آشنایی با مشخصات فضاها و اصول حاکم بر انتخاب اشکال، اصول ترکیب و انتظام اشکال و فضاها
• معرفی دقیق عناصر فضایی متشکله بناها شامل حیاط ، شبستان ، رواق، انواع اتاق ها و تالارها…

منابع کارشناسی ارشد معماری اسلامی 1402 

• ریچارد اتینگ هاوزن ، هنر و معماری اسلامي، مترجم یعقوب آژند ، 1378
• پوپ ، معماری ایران، ترجمۀ غلامحسین صدری افشار، تهران، انتشارات اختران ،1388
• منصور فلامکی ، اصل ها و خوانش معماری ایراني، نشر فضا  ، 1391
• اولگ گرابار ، شکل گیری هنر اسلام، مترجم مهرداد وحدتی دانشمند  ، 1379
• جرج میشل ، معماری جهان اسلام، ترجمه یعقوب آژند، نشر مولی  ، 1388
• محمد کریم پیرنیا ، شیوه های معماری ایراني ، تدوین غلامحسین معماریان، تهران، مؤسسۀ نشر هنر  ،1396
• محمد کریم پیرنیا  ، معماری اسلامي ایران ، تدوین غلامحسین معماریان، تهران، انتشارات دانشگاه علم و  صنعت ایران ،1372
• حسین زمرشیدی ، طاق وقوس در معماری ایران، شرکت عمران و بهسازی شهری ایران ، 1387
• محمد یوسف کیانی ، تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامي، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) ،1390
• جزوه معماری اسلامی حاج قاسمی
• جزوه معماری اسلامی دکتر متدین

معرفی رشته مطالعات معماری ایران

دوره كارشناسي ارشد مطالعات ايران به بازنگري و تعمق در پيشينه تاريخي معماري، شهر و شهرنشيني ايران و بسط و تعميق دانش موجود در اين زمينه مي‌پردازد. بديهي است در توضيح و تبيين مشخصات معماري و شهر به عنوان فضاي زيست ايراني در دوره‌هاي مختلف علاوه بر پرداخت به سكونتگاه‌ها و بناها، به شئونات ديگر زندگي انسان همانند فرهنگ، هنر، تاريخ و… پرداخته مي‌شود و درس معماری اسلامی ایران در این دوره حائز اهمیت فراوانی است.

هدف از برگزاري دوره كارشناسي ارشد مطالعات معماري ايران تربيت پژوهشگر تاريخ معماري، بسط و گسترش دانش در زمينه تاريخ معماري ايران است. فارغ‌التحصيلان اين دوره مي‌توانند به عنوان پژوهشگر تاريخ معماري و شهرسازي ايران در مراكز پژوهشي مرتبط اعم از دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي، سازمان ميراث فرهنگي، گروه‌هاي باستان‌شناسي اشتغال داشته باشند يا به عنوان مدرس تاريخ معماري و شهرسازي به كار اشتغال ورزند. برای موفقیت در بخش آزمون تشریحی گرایش مطالعات معماری ایران توصیه میکنیم جزوه معماری اسلامی دکتر متدین را حتما مطالعه کنید.

در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺗﺎرﯾــﺦ ﻣﻌﻤــﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ﻧﮕﺮشﻫــﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را  ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐــﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ وارد ﺷــﻨﺎﺧﺖ و ﺳــﺎﺧﺖ ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ﺷــﺪه اﻧﺪ و ﻫﺮ اﻧﺪﯾﺸــﻤﻨﺪی از زاوﯾﻪ دﯾﺪ ﺧﻮد وارد اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳــﺖ. آشنایی با نگرش های متفاوت در میان پژوهشگران حوزه معماری اسلامی می تواند برای آزمون تشریحی مطالعات ایران در کنکور ارشد معماری مفید باشد. دﯾﺪﮔﺎه ﻫــﺎ و ﻧﻈﺮﯾــﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در ﺧﺼﻮص ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻗﺮار  ذﯾﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ:

نگاه ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ در معماری اسلامی ایران

ﻧﮕﺮش ﻋﺪه ای ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ، ﻧﮕﺮش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و وﺻﻒ و ﺑﯿﺎن ﺣﺎل  ﻇﺎﻫــﺮی (ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺻﻮری ﯾﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺎﻟﺒﺪی و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻤﺎری) است. ﮔﺎﻫــﯽ اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺗﺸــﺮﯾﺢ در ﺻﺪد ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﻀﺎﻫــﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻤﺎری ﺑــﺮ آﻣﺪه و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﺑــﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎرﯾﺨﯽ در وﺻﻒ ﻣﻌﻤــﺎری در دورهﻫﺎی مختلفی از حکومت ها ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳــﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻧﻈــﺮات ﭘﻮپ، ﮔﺮوپ و ﻫﺮﺗﺴﻔﻠﺪ.

درﺧﺼﻮص ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﻤﺎری ارزﺷﯽ در اﯾﺮان و ﺷﯿﻮه ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد آن پوپ چنین توصیف می کند که ﻣﻌﻤﺎری در اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ ﺑﯿﺶ از ۶۰۰۰ ﺳﺎل ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ دارد، دﺳﺖ ﮐﻢ از ۵۰۰۰ ق.م. ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﮐﻪ در ناحیه ﭘﻬﻨﺎوری از ﺳﻮرﯾﻪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎل ﻫﻨﺪ و ﻣﺮزﻫﺎی ﭼﯿﻦ،  ﻗﻔﻘﺎز ﺗﺎ زﻧﮕﺒﺎر ﭘﺮاﮐﻨﺪه اﺳــﺖ. ﻣﻌﻤﺎری اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ دارای اﺳﺘﻤﺮاری بوده، ﮐــﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﮐﺸــﻤﮑﺶ ﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﯾــﺎ ﻫﺠﻮم ﺧﺎرﺟﯽ دﺳﺘﺨﻮش ﻓﺘﺮت ﯾﺎ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺷﺪه؛ ﺑﺎ اﯾﻨﻬﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮑﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ  ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﺳﺒﮏ دﯾﮕﺮی ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﯿﺴﺖ.

ﻋﺪه ای از ﺗﺎرﯾﺦﻧﻮﯾﺴــﺎن ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ، آﺛﺎر اﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎری را در ﺑﺴﺘﺮ  زﻣﺎن ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ. ﻗﺪﻣﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﻨﺮ و ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ در ﺣﺪود ۵۰-۴۰ ﺳــﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﻮپ، ﮐﺘﺎب ﺧﻮﺑﯽ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺷــﯿﻮه در ﺣﺪ اﻃﻼﻋــﺎت ﮐﻠﯽ از ﯾﮏ اﺛﺮ و ﺷــﻨﺎﺧﺖ  ﻇﺎﻫﺮی آن ﺑﻮده اﺳــﺖ. ﺑــﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ، ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﻔﺎﻫﯿــﻢ ﻣﻌﻤﺎری در اﯾﻦ شیوه پرداخته ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮ ﭼﯿﺰی ﺿﺮوری اﺳﺖ، ﻣﺮﺣﻠﮥ ﻧﺎزل ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ در آن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ، ﺑﻠﮑﻪ در ﺷﻨﺎﺧﺖ  و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ.

ﻧﮕﺎه ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ در معماری اسلامی ایران

برخی محققان و ﻣﺴﺘﺸــﺮﻗﺎن در ﺑﺮرﺳــﯽ، وارد ﺑﺤﺚﻫــﺎی ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ ﺷــﺪه اﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﺑﺮﺧﯽ آراء ﭘﻮپ، ﭘﺎﭘﺎدوﭘﻠﻮ و… اﯾﻨﺎن آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ را در ﺳــﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﻋﺪه ای از اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦﻧﻮﯾﺴــﺎن ﻣﺜﻞ ﭘﺎﭘﺎدوﭘﻮﻟﻮ در ﮐﺘﺎب ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ  اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رسیده اند ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻣﻌﻤﺎری ﯾﻮﻧﺎن و ﺑﯿﺰاﻧﺲ اﺳﺖ و ﻧﻤﻮﻧﮥ آن را ﻣﺴﺠﺪ دﻣﺸﻖ و قبه الصخره ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻌﻤﺎری ﺑﯿﺰاﻧﺲ اﺳﺖ. برای موفقیت در بخش آزمون تشریحی گرایش مطالعات معماری ایران توصیه میکنیم جزوه معماری اسلامی دکتر متدین را حتما مطالعه کنید.

ﻧﮕﺎه ﻓﻠﺴﻔﯽ در معماری اسلامی ایران

ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻠﺴﻔﻪ «ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻤﺎ ﻫﻮ ﻣﻮﺟﻮد» اﺳﺖ و روﺷﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ﻣﺴــﺎﺋﻠﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد؛ ﻣﺘﺪ ﺑﺮﻫﺎﻧﯽ و اﺳــﺘﺪﻻﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﺷــﯿﻮه ﻗﯿﺎﺳــﯽ ﯾﺎ ﻗﯿﺎس ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ و ﻣﻘﺼﺪ آن ﺷــﻨﺎﺧﺖ و ﺗﻔﺴﯿﺮ جهان هستی و تسری آن در ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻣﺼﺎدﯾﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎری اﺳﺖ. اﺳﺎس ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ و ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ اﺳــﺖ؛ ﻟﺬا ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺤﻮل زمان نیست. دو موضوع عموما در فلسفه ﻣﻄﺮح ﺑﻮده: ﯾﮑﯽ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳــﯽ و دﯾﮕﺮی ﺷﻨﺎﺧﺖﺷﻨﺎﺳــﯽ.

ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ از ﻧﻈﺮ ﻣﺒﻨﺎ، ﺑﺎ اﯾﻦ دو دﯾﺪﮔﺎه ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. فلسفه از ﺳﺮ آﻏﺎزش ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻋﺸــﻖ ورزﯾﺪن ﺑﻪ داﻧﺎﯾﯽ، ﺗﻔﮑﺮ و ﻓﺮزاﻧﮕﯽ ﺑﻮده  اﺳــﺖ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺟﻬﺎن ﻋﻘﻼﻧﯽ از ﺟﻬﺎن ﺑﯿﺮوﻧﯽ  اﺳﺖ. ﻋﻘﻞ وﺣﯿﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮ وﺣﯿﺎﻧﯽ ﺟﻬﺎن را دو ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ. اﮔﺮ ﻋﻘﻞ وﺣﯿﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷــﺪ، ﺟﻬﺎن و ﻧﻈﻢ آﻧــﺮا ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻪ ﻋﻠﺘــﯽ ﻣﺎﻓﻮق ﻣﯽ داﻧﺪ،  ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ در ارﺗﺒﺎط و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺒﺪأ ﻫﺴﺘﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد  و اﮔﺮ ﻋﻘﻞ ﻏﯿﺮوﺣﯿﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷــﺪ، ﻋﺎﻟﻢ را ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻪ ﻣﺎده داﻧﺴﺘﻪ و آﻧﺮا در  ﻣﺤﺪوده ﻣﺎده، ﻣﺤﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.

در یک دیدگاه در ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ، ﭼﺮاﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﺻﻞ در ﻣﻌﻤﺎری ﺳــﺎری و ﺟﺎری ﻣﯽﮔــﺮدد. از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺻﻞ، ﺗﺒﺪﯾﻞﻧﺎﭘﺬﯾﺮی و ﺗﺪاوم آن اﺻﻞ اﺳــﺖ. اﻣــﺮوزه ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﻬﻨﮕﺎمﺗﺮ از آن ﺣﻘﯿﻘــﺖ ازﻟﯽ، از آن ﭘﯿﺎﻣﯽ ﻧﯿﺴــﺖ ﮐﻪ از ﺳــﻨﺖ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺣﺎل اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻘﺘﻀﯽ ﻓﻀﺎی زﯾﺴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺳــﻨﺖ ﺑــﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻃﺮﯾﻘــﻪ، ﻗﺎﻧــﻮن، آﯾﯿﻦ، رﺳــﻢ (دﻫﺨــﺪا ۱۳۷۳، ذﯾﻞ «ﺳــﻨﺖ»)؛ راه، روش، ﺳــﯿﺮت، آﻧﭽــﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و اﻣﺎﻣﺎن ﺑــﺎ ﻓﻌﻞ و ﻗﻮل و  ﺗﻘﺮﯾﺮ ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﮐﺮدهﺑﺎﺷــﻨﺪ (ﻣﻌﯿﻦ۱۳۷۵، ذﯾﻞ «ﺳــﻨﺖ»).

ﺳــﺨﻦ از ﺳــﻨﺖ، ﺳــﺨﻦ از اﺻﻮل ﺗﺒﺪﯾﻞﻧﺎﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺄ آﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺳﺨﻦ از ﮐﺎرﺑﺮدﺷــﺎن در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن، ﺑﻘﺎی ﺳــﻨﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﺎی دﯾﻦ واﺑﺴــﺘﻪ اﺳــﺖ. در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل، ﺳــﺨﻦ از ﺗﺪاوم آﻣﻮزهﻫﺎی ﺧﺎص و  ﺻﻮری ﻗﺪﺳــﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﻞﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل اﯾﻦ آﻣﻮزهﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺴــﺎن و ﺑﻪ ﻓﻌﻠﯿﺖ درآﻣﺪن ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﺳــﻨﺖ در درون اﻧﺴــﺎن؛ در ﺳﻨﺖ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ رﻧﮓ ﻣﻌﻨﻮی دارد. البته دیدگاه های فلسفی دیگری هم وجود دارد که هستی پدیده معماری را به نوعی دیگر جستجو می کنند. برای موفقیت در بخش آزمون تشریحی گرایش مطالعات معماری ایران توصیه میکنیم جزوه معماری اسلامی دکتر متدین را حتما مطالعه کنید.

ﻧﮕﺮش ﺷﯿﻮه ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ 

از ﺗﺤﻠﯿﻠﮕــﺮان ﻣﻌﻤﺎری اﺳــﻼﻣﯽ ایران ﻋﺪه ای ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﻧــﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﻣﻌﻤﺎری، ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﯿﻤﯽ ﻧﯿﺎز اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن و ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن خلق می شود. این نوع نگرش مشابهت زیادی با نگرش سنتی دارد که نوعی نگاه قدسی به پدیده معماری دارد و اعتقاد آن بر دریافت معانی از طریق شهود و سینه به سینه است. که البته در اصالت حقایق و رموز و معانی می توان شبهاتی را مطرح نمود. برای موفقیت در بخش آزمون تشریحی گرایش مطالعات معماری ایران توصیه میکنیم جزوه معماری اسلامی دکتر متدین و دکتر حاج قاسمی را حتما مطالعه کنید.

نمونه سوالات کنکور کارشناسی ارشد معماری