اتوکد مسجد جامع؛ دانلود نقشه و پلان مساجد تاریخی ایران [DWG]

دانلود نقشه مسجد؛ فایل اتوکد مسجد و پلان مسجد

در این بخش نمونه هایی از معماری مساجد تاریخی ایران معرفی و ارایه شده است. نمونه های ارایه شده در بالا علاوه بر دانلود اتوکد مسجد یا مدرسه شامل توضیح درباره تاریخچه هربنا و توضیح درباره طرح پلان هر مسجد است. همچنین می توانید با کلیک روی دکمه افزودن فایل اتوکد مسجد جامع یا نقشه مدرسه مورد نظر خود را دانلود کنید.

در نقشه مساجد تاریخی سعی شده تا حد امکان نام بخش های مختلف قید شود و همچنین تلاش شده از نظر گرافیکی نیز فایل اتوکد مسجد جامع یا نقشه مدرسه یا آرامگاه به خوبی پرزانته شده باشد. به همین منظور علاوه بر نقشه مساجد تاریخی فیل اتوکد مسجد حاوی تصاویری از بنا است.

تاریخ معماری مسجد و پلان مسجد النبی

می توان گفت مسجد اصلی ترین مکانی است که هنرمندان مسلمان در بنای آن اهتمامی ویژه داشته اند. به همین جهت نگاه به سیر تاریخی کالبد مسجد و نقش آن در جامعه مسلمین دارای اهمیت است. در مقاله بازشناسی مانایی ماهیت انگاره های قدسی در معماری اصیل اسلامی ایران مبتنی بر شناسایی هویت پایدار کالبد مساجد جامع ایرانی در همین رابطه بیان شده است که :

مسجد مهمترین فضای معماری در سرزمین های اسلامی است که علاوه بر کارکرد دینی و مذهبی و معنوی همواره از نقش سیاسی، اجتماعی نیز برخوردار بوده است. اهمیت نقش دینی و اجتماعی مسجد موجب شده است که معماران و برخی دیگر از هنرمندان در همه دوره های تاریخی تلاش خود را در راه خلق فضایی مناسب و شایسته برای نیایش صرف کنند.

نقش مسجد در فرهنگ و جامعه اسلامی

در سال های نخستین ظهور اسلام نیز همچون دیگر مذاهب مسئله قداست و جایگاه شناختی و آئینی بنای مسجد موضوعی مهم بود. عمل ساخت مسجد برای جامعه اسلامی اولیه در مدینه از نظر مذهبی و سیاسی واجد اهمیت بوده است. جنبش مذهبی درمرحله ظهور لازم است مکانها، بناها، آیین ها، هنجارها و همچنین سبک لباس پوشیدن ویژه خود را بنا نهد تا به گروه جدید هویتی متمایز بدهد.

هویتی به وضوح متفاوت با هویت دیگران به خصوص آنها که در همان مکان زندگی میکنند و از همان نمادها، مفاهیم و متون استفاده میکنند. لذا تعیین نقش و کارکرد اصلی مساجد در هر زمان و مکان و توجه به مفاهیم اساسی مطرح در ساخت آن، به منظور اجتناب از انحراف امری مهم است.

مسجد به عنوان جایگاه نیایش مسلمانان

یک فرد مسلمان در رابطه خود با پروردگار نیاز به مکان خاصی ندارد، زیرا رابطه خداوند _ انسان رابطه ای فرازمانی و فرامکانی است. زمان و مکان در محدوده این دنیا است که دارای بار مفهومی می شود. درصورتی که انسان نظر به سرشت و ماهیت آفرینشش تنها متعلق به این دنیا نیست.

او را بقای دیگری است، از این روست که ساختار معماری مساجد مسلمانان رابطه ای تنگاتنگ با این آزادمنشی دینی و حضور معنویت الهی دارد. معماری مساجد بی اندازه ساده و بدون تزئین چشمگیری در پیش احساس کنجکاو ما انسان ها به جلوه می نشیند و در نتیجه هنر را به شکوفایی درمی آورد.

ساخت مسجدالنبی توسط پیامبر

پیامبر طرح مسجد مدینه را در میدان میانی شهر آغاز کرد و شهر را رج به رج بر گرد آن تنید، دستور داد دیوارهای مسجد تا ارتفاع قد آدمی بالا آورده شود و برای درگاه نیز ابعاد شانه های انسانی را مدول طرح قرار داد. براین اساس مسجد چهار دیواری سپیدی بود که نمازگزار در هنگام حضور در آن هیچ چیزی از عالم متکثر شهر را به چشم نمیدید و قوه باصره اش از هرگونه تحریک محیطی پالوده بود.

برای طرح کف نیز به ریگزار بستر طرح قناعت کرد. گویی به جای طراحی یک بنا، تمام خاطره آدمی از مفهوم بنا را پاک کرده باشیم. با این حال سختی نماز خواندن بر ریگ های تفته از عهده نمازگزاران خارج بود. بنا به درخواست آنان پیامبر پذیرفت تا زیراندازی از برگ خرما بر بستر زمین پهن کنند. چون خطبه ها گاه طولانی می شد و آفتاب حجاز سخت تابنده بود، باز تقاضای سایه بان کردند.

حضرت پذیرفت اما شرط کرد که از مصالح دور ریز استفاده شود. تنه درختان بی بار و خشکیده برای ستون و زوائد دور ریختنی همچون برگ های خشک نخل و یا پوستین پوسیده حیوانات که دیگر قابل بهره گیری در زندگی روزمره نبود بی آن که در صورت مصالح تغییری داده شود و به هرچیزی جز آن که هستند تشبه پیدا کنند.

باز درخواست شد که میان مصالح سقف را با کاهگل اندود کنند تا آب باران بر مسلمین نبارد اما این بار پیامبر مخالفت کردند. گویا تن دادن به مقتضیات و ضروریات آسایش اقلیمی نیز حد و حدودی دارد و ایده حداقلی بودن مسجد نباید قربانی این زیاده خواهی ها گردد. بنابراین چیزی که به نظر می آید ساخت مسجد به عنوان کانون عبادی مسلمانان از نگاه پیامبر راوی وحی به گون های بوده است که با آنچه در گذر زمان شاهد آن هستیم تفاوتهای بنیادینی دارد.

احکام فقهی درباره معماری مسجد

در مبحث معماری اسلامی مسجدالنبی در مدینه به عنوان نقطه آغازین معماری اسلامی است و چون مسجدالنبی سنت پیامبر است، بنابراین سنت الله محسوب می شود.

به همین دلیل بسیاری از فقها که راجع به احکام مسجد نظر داده اند الگوی مسجد پیامبر را درنظر داشته اند و به مواردی مانند پاک بودن، سادگی، ورودی و آستانه، حیاط مرکزی، کیفیت ستون ها، سقف مسجد، مسقف نبودن مسجد، شبستان، قبله و… اشاره کرده اند. با این وجود که فقها و شارحان حدیث بغضاً در نقل حدیث و صحت و سقم آن در تردید بوده اند باز هم توجه به این احکام و احادیث ضروری به نظر میرسد.

مسجد به عنوان مکان قدسی نیایش

اسلام به عنوان دینی تعالی بخش و فراهم آورنده کمال انسانی خود را مطرح کرد. بنابراین آنچه که از هنر و معماری متصف به آن بروز و ظهور دارد، می باید دربرگیرنده این مفاهیم باشد. صفات فعل الهی (یا اصول حاکم بر فعل و خلق الهی) از اصلی ترین صفاتی هستند که می توانند به عنوان صفات معماری اسلامی مطرح شوند.

توضیح اینکه از یک سو بر افعال انسان بنا بر باورها و الگوهایی اصلی که برای خویش انتخاب می کند، اصول و صفاتی مترتب است، و از سوی دیگر بنا به تعالیم اسلامی، انسان خلیفه خداوند در زمین است و با یک مقایسه ساده میتوان اینگونه نتیجه گیری کرد که اعمال انسانی بایستی به صفات فعل الهی متصف باشند و در جهت متجلی ساختن آن صفات شکل بگیرند تا شرط امانتداری در خلافت رعایت گردد.

مسجد و به تعبیر دیگر عبادتگاه مسلمانان تحولی عظیم در معماری ایجاد کرد. مسلمانان همواره کوشیدند تا این مکان مهم عبادی و سیاسی را به بهترین وجه استوار سازند. براین اساس مسجد دارای جایگاه ویژه ای در معماری اسلامی است. نخستین مسجد در اسلام که به دست پیامبر خدا برپا شد به عنوان کانونی فروزان در مدینه یا یثرب دلها را تا عصر حاضر متوجه خود ساخت.

این مسجد که به صورت بسیار ساده ساخته شده بود، چون نگین انگشتری در میان شهر می درخشید؛ به ویژه اینکه خانه پیامبر در کنار مسجد و نیز خانه های صحابه در پیرامون آن شکل و ماهیت مدینه را دگرگون کرد. اهمیت برپایی مسجد تا آنجا است که در قرآن کریم عمارت کنندهگان آن ستوده شدهاند و حضرت رسول نیز بلافاصله پس از مهاجرت به مدینه به بزرگترین و مهمترین کار، یعنی ساخت مسجد دست زد.

عناصر معماری در نقشه مساجد تاریخی

معماری یک مسجد به شدت از سنت های منطقه ای آن زمان و مکان که در آن ساخته شده است تاثیر می پذیرد. در نتیجه ، سبک ، چیدمان و دکوراسیون می تواند بسیار متفاوت باشد. با این وجود ، به دلیل عملکرد مشترک مسجد به عنوان محل اقامه نماز جماعت ، ویژگی های معماری خاصی در مساجد در سراسر جهان ظاهر می شود.

با مطالعه پلان مسجد جامع ها و بررسی نقشه اتوکد مسجد های تاریخی می توان عناصر مهم معماری مساجد را بهتر مشخص نمود. شما نیز با دانلود نقشه مساجد تاریخی می توانید الگوهای شکل دهنده پلان مساجد را بشناسید.

صحن (حیاط) در پلان مسجد

اساسی ترین ضرورت معماری مساجد جامع این است که بتواند کل جمعیت مرد یک شهر یا شهرک را در خود جای دهد. برای این منظور مسجد جامع باید دارای یک شبستان بزرگ باشد. با توجه به نقشه اتوکد مسجد جامع شهرهای مختلف می توان دید که این شبستان در بسیاری از مساجد به حیاطی باز وصل شده است که به آن صحن می گویند. در صحن اغلب محلی هم برای وضو (پاکسازی آیینی) قبل از نماز اندیشیده می شود.

محراب

یکی دیگر از عناصر اساسی معماری مسجد محراب است. یک تورفتگی در دیوار که جهت مکه را نشان می دهد، که همه مسلمانان به سوی آن دعا می کنند. دیواری را که محراب در آن قرار دارد دیوار قبله می نامند. مهم نیست مسجد کجا باشد، محراب آن جهت مکه را نشان می دهد (یا به همان اندازه ای که علم و جغرافیا توانستند آن را قرار دهند). از آنجا که مرکز جهت نماز است ، دیوار قبله با محراب و منبرش اغلب تزئین شده ترین منطقه مسجد است.

مناره (برج)

یکی از بارزترین جنبه های معماری مسجد مناره است ، برجی مجاور یا متصل به مسجد ، که از آن اذان اعلام می شود. مناره ها اشکال مختلفی دارند – از مناره مارپیچی معروف سامرا ، تا مناره های بلند و مدادی ترکیه عثمانی. این مناره که نه تنها ماهیتی کاربردی دارد ، به عنوان یک یادآور بصری قدرتمند از حضور اسلام عمل می کند.

گنبد یا قبه

اکثر مساجد دارای یک یا چند گنبد هستند که در زبان عربی قبه نامیده می شود. گنبد در مسجد به عنوان نمادی از طاق بهشت دارای اهمیت است هرچند که وجوب ایجاد آن به اندازه محراب نیست. نمای داخلی گنبد غالباً بر این نمادگرایی تأکید می کند و از نقوش پیچیده هندسی، ستاره ای یا گیاهی برای ایجاد الگوهای نفس گیر به منظور ترس و الهام استفاده می کند.

برخی از انواع مساجد چندین گنبد را در معماری خود گنجانده اند و برخی دیگر تنها دارای یک گنبد هستند و بعضا هم در مساجد ایرانی از گنبد در پوشش فضا استفاده نشده است.

مبلمان

عناصر تزئینی دیگری در اکثر مساجد وجود دارد. به عنوان مثال ، یک کتیبه بزرگ خوشنویسی یا یک کارتوش با کتیبه برجسته اغلب در بالای محراب ظاهر می شود. در بیشتر موارد ، کتیبه های خوشنویسی نقل قول هایی از قرآن هستند و اغلب شامل تاریخ وقف ساختمان و نام حامی هستند. یکی دیگر از ویژگی های مهم تزئین مسجد ، چراغ های آویزان است. نور یک ویژگی اساسی برای مساجد است، زیرا اولین و آخرین نمازهای روزانه قبل از طلوع خورشید و بعد از غروب خورشید انجام می شود.

بانیان مساجد

اکثر مساجد تاریخی ساختمان هایی با یک کاربری نیستند و بسیاری از کاربری های خیریه مانند آشپزخانه ، بیمارستان و مدارس را در خود جای داده اند. برخی از حامیان مسجد نیز مقبره خود را به عنوان بخشی از مجموعه مسجد خود انتخاب کردند. وقف جنبه مهمی از فرهنگ اسلامی است که تا حدی به دلیل رکن سوم اسلام است که از مسلمانان می خواهد بخشی از درآمد خود را به فقرا اهدا کنند.
راه اندازی مسجد از طرف حاکم یا حامی ثروتمند یک عمل صالح تلقی می شود و اسامی حامیان معمولاً در تزئین خوشنویسی مساجد گنجانده شده است. چنین کتیبه هایی نیز اغلب تقوا و سخاوت حامی را ستایش می کنند. به عنوان مثال ، محراب اکنون در موزه هنر متروپولیتن ، دارای کتیبه است: و او [پیامبر] صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: “هرکس بر اساس تقوا برای خدا مسجدی بسازد خداوند برای او قصری در بهشت می سازد. ”